Een kind beschermen tegen psychische mishandeling

Psychische mishandeling van kinderen is stille, maar erg destructieve vorm van geweld. Hoe kun je effectief ingrijpen?

Psychisch misbruik is elk gedrag, handeling of nalatigheid van een volwassene die de emotionele en mentale ontwikkeling van een kind in gevaar brengt. Dit kan verschillende vormen aannemen, zoals:

• Voortdurend beledigen en bekritiseren: herhaaldelijk vernederen of kleineren.
• De emotionele behoeften negeren, genegenheid onthouden of afwijzen.
• Bang maken met verbale of fysieke bedreigingen of een klimaat van terreur scheppen.
• Voorkomen dat ze normale sociale relaties ontwikkelen door ze van anderen te isoleren.
• Uitbuiten om aan je eigen emotionele of financiële behoeften te voldoen of het kind psychologisch manipuleren.

De impact van psychische mishandeling 
Psychische mishandeling heeft vaak ernstige en langdurige gevolgen die de ontwikkeling van een kind diepgaand beïnvloeden:

• Emotionele problemen zoals angst, depressie, een laag zelfbeeld en een gevoel van minderwaardigheid.
• Moeite hebben om gezonde relaties aan te gaan en anderen te vertrouwen.
• Agressief gedrag, sociaal isolement of juist een te grote afhankelijkheid van anderen.
• Concentratieproblemen, gebrek aan motivatie en slechte schoolprestaties.
• Psychosomatische aandoeningen zoals stress gerelateerde hoofdpijn of buikpijn.

De alarmsignalen
De tekenen van psychisch misbruik kunnen subtiel en uiteenlopend zijn, maar er zijn bepaalde tekenen waar volwassenen op kunnen letten:

• Erg in zichzelf gekeerd of gejaagd zijn.
• Buitenproportioneel reageren op banale situaties en tekenen van angst of boosheid vertonen.
• Gevoelens uiten dat ze niet geliefd, nutteloos of slecht zijn.
• De neiging om sociale interacties of activiteiten waar het vroeger van genoot te vermijden.
• Woedeaanvallen, intens verdriet of onsamenhangende emotionele reacties.
• Regressie naar gedrag uit de kindertijd, zoals bedplassen of angst om alleen te slapen.

Optreden 
Als je vermoed dat er sprake is van psychische mishandeling moet je als volwassene met takt en gevoel optreden:

• Let op het verontrustende gedrag en de uitspraken van het kind en op de interacties met de mensen erom heen.
• Moedig kinderen aan om hun gevoelens te uiten zonder ze te dwingen of te veroordelen. Verzeker ze dat ze veilig zijn en dat hun gevoelens belangrijk zijn.
• Als je twijfels hebt over de psychische gezondheid van het kind, neem dan contact op met professionals in de geestelijke gezondheidszorg, zoals psychologen of psychiaters, om je zorgen te delen.
• Bied het kind voortdurend een luisterend oor en steun en verzeker het dat het recht heeft om gerespecteerd en geliefd te worden.
• Informeer kinderen over hun rechten en help hen om ongepast gedrag van volwassenen te herkennen.
• Als je denkt dat het kind in direct gevaar is of ernstig misbruikt wordt moet je contact opnemen met de juiste instanties, zoals de jeugdbescherming of de politie.

Aangetoonde psychische mishandeling is weliswaar onzichtbaar, maar heeft ingrijpende gevolgen voor het leven van een kind. Het is cruciaal dat de volwassenen om hen heen oplettend, ontvankelijk en zorgzaam zijn om hun veiligheid en emotionele welzijn te waarborgen. Geweld opsporen en vroegtijdig ingrijpen maakt een groot verschil voor de toekomst van jonge slachtoffers.

Vorige artikelen:
Reageren op signalen van kindermishandeling
Tekenen van fysieke kindermishandeling

Mélanie SAEREMANS
Psychologe-Psychotherapeute