Een andere kijk op absenteïsme op het werk

Absenteïsme op het werk wordt vaak beschouwd als een eenduidig teken van problemen, hoewel daarachter vaak een complexe realiteit schuilt die men goed moet doorgronden om hierop effectief te kunnen reageren.

Al te vaak wordt absenteïsme gezien als symptoom voor het slecht functioneren van een organisatie. Nochtans kan deze simplistische visie leiden tot foute analyses en bijgevolg een verkeerde aanpak. Ziekteverzuim is inderdaad een ingewikkelde problematiek, die dan ook een meer genuanceerde en meervoudige aanpak vereist om zo de diverse oorzaken ervan te begrijpen.

Wat schuilt er achter de cijfers? 
Het volstaat niet om zich te beperken tot defensieve strategieën om het absenteïsme in te dijken. Het is van essentieel belang om de onderliggende redenen te begrijpen die iemand kunnen brengen tot ziekteverzuim. Absenteïsme kan verschillende aspecten hebben. In die zin is het niet enkel een op te lossen probleem, maar ook een boodschap die dient ontcijferd te worden.

Als vertrekpunt kunnen we stellen dat absenteïsme een uitdrukking van "lijden op het werk" inhoudt. Het kan dus wijzen op psychosociale risico’s zoals stress, pesterijen, slechte werkomstandigheden of overmatige werkdruk. Daarom is het in eerste instantie belangrijk om de ziekteverzuimpercentages te classificeren onder verschillende parameters (aantal, frequentie en duur) en er de onderliggende oorzaken van te onderscheiden (ziekte, werkongevallen of  klein verlet)

Vele opvattingen en interpretaties 
Een diepgaande analyse is echter niet voldoende. Ziekteverzuim kan pas volledig begrepen worden als men rekening houdt met de verschillende beoordelingen van de situatie door de betrokken partijen, met name de werknemers, het management en de personeelsdienst. Elke partij bekijkt en interpreteert de afwezigheden in functie van zijn eigen bezorgdheden en belangen. Voor de werknemer kan het bijvoorbeeld een manier zijn om te recupereren of om zaken af te houden, om zo te kunnen blijven presteren. De hiërarchische meerdere kan dit dan weer beschouwen als een gebrek aan inzet of ernst. Een zorgvuldige analyse van deze uiteenlopende standpunten is dan ook noodzakelijk om al te snelle conclusies te vermijden.

Verschillende aspecten van ziekteverzuim 
Enkele voorbeelden van diverse situaties:

• Een coping strategie om te proberen om te gaan met stress, uitputting of andere vormen van ongemak op het werk. Door vrij te nemen, neemt men de tijd om mentaal en fysiek te herstellen.
• Een beschermingsmechanisme om tijdelijk te ontsnappen aan pesterijen, conflicten of fysiek veeleisende werkomstandigheden.
• Een alarmsignaal dat aangeeft dat er iets mis is en dat ongemak of ontevredenheid uitdrukt wanneer andere communicatiekanalen als ondoeltreffend of afgesloten worden ervaren.
• Een moment om het hoofd te kunnen bieden aan verantwoordelijkheden of uitzonderlijke persoonlijke situaties, zoals gezinsproblemen of gezondheidszorgen, die je met de gewone balans tussen werk en privé niet altijd gemakkelijk kunt verzoenen.
• Desinteresse of verlies van motivatie. Dit is een manier om zich los te maken van een bepaald takenpakket waarin men geen zin of voldoening meer vindt, wat wijst op de nood aan verandering of een herziening van iemands loopbaanaspiraties.
• Een impliciete wijze om bepaalde eisen te stellen of een protest tegen arbeidsomstandigheden die men als oneerlijk of onrechtvaardig aanvoelt. Het is een manier om onrechtstreeks uiting te geven aan een gevoel van ontevredenheid.

Door een grondig inzicht te verwerven in de oorzaken van absenteïsme en de betekenis ervan te achterhalen kan men meer rechtvaardige en effectievere strategieën ontwikkelen om zo het welzijn op het werk en het prestatieniveau van een organisatie te verbeteren.

Mélanie SAEREMANS
Psycholoog-Psychotherapeut

Lees ook:
https://www.cairn.info/revue-psychologues-et-psychologies-2012-1-page-VI.htm 
https://www.bobex.be/nl-be/welzijn-op-het-werk/gezondheid/absenteisme/#