Witwassen in België

Volgens het laatste rapport van de CFI (Cel voor Financiële Informatieverwerking) overschrijdt het bedrag van verdachte transacties ontdekt in België in 2023 de 2 miljard euro. Dit is 50% meer dan in 2022. Welke technieken worden er gebruikt?  

De basisinbreuken

Het rapport geeft de misdrijven die aanleiding geven tot witwasoperaties weer en kwalificeert deze bovendien als gevaarlijk. Het gaat bijvoorbeeld over de drugshandel: België wordt dan ook beschouwd als "het belangrijkste punt van invoer van cocaïne in Europa en als een producenten- en doorvoerland voor synthetische drugs en cannabis." Geweld wordt niet geschuwd door de drugsmokkelaars: onderlinge conflicten om handel te beschermen worden hard uitgevochten. Er wordt hiernaast gevreesd dat hun enorme winsten andere legale activiteiten zullen beïnvloeden.

Hiernaast merkt de CFI op dat, in de dossiers die zij aan het gerecht overmaakt, oplichting het belangrijkste onderliggende misdrijf is voor witwassen. De zogenaamde cyberfraude (Cyber-Enabled Fraud of CEF), uitgevoerd via nieuwe informatie- en communicatietechnologieën (phishing, identiteitsfraude of hulpvraagfraude) is eveneens een koploper. Tot slot waarschuwt men in het rapport voor grootschalige fiscale fraude en zelfs corruptie.

De verschillende methoden

Ten eerste kunnen we vaststellen dat criminelen zelf hun illegale bezittingen witwassen (auto-witwassen). Het gaat vaak om eerder beperkte bedragen (rond de 200.000 euro maximaal). Ze storten de fondsen op hun eigen rekening of die van hun bedrijven: op deze manier kunnen ze het geld van illegale activiteiten mengen met dat van hun legale activiteiten (bijvoorbeeld in de luxewagen- of horecasector). Soms ontvangen ze een "lening" van een handlanger, vaak een vriend of familielid, die op hun rekening wordt gestort en in contanten wordt terugbetaald.
In andere gevallen kopen ze dure voertuigen waarbij ze een deel van het bedrag aangeven en de rest in zwart geld en contanten betalen. Het gebeurt ook dat ze luxe voertuigen huren bij buitenlandse leasemaatschappijen.
In de vastgoedsector kopen criminelen panden voor drugplantages. Soms verwerven ze gebouwen die ze renoveren en betalen ze de werkzaamheden in het zwart. In voorkomend geval maakt de meerwaarde bij verkoop het mogelijk om de niet-aangegeven investering wit te wassen.
Criminelen doen ook investeringen door dure objecten aan te kopen. Voorbeeld zijn luxehorloges: deze zijn makkelijk over de grens te vervoeren en kunnen door hun stabiele waarde zonder verlies worden doorverkocht.

Vooral bij drughandel wordt het geld witgewassen via internationale professionele netwerken. De bedragen kunnen hierbij al snel oplopen tot meerdere miljoenen euro's. Verschillende technieken worden gebruikt om de traceerbaarheid van de financiële transacties te verbergen, waaronder:

• Compensatie: criminelen werken hierbij samen. De een overhandigt aan de ander contant geld in ruil voor bankoverschrijvingen naar buitenlandse rekeningen. Dit onder dekking van valse facturen;
• Witwassen op basis van handel (TBML): het verbergen van criminele winsten en het verplaatsen van waarde door middel van commerciële transacties. Zo gaat men de illegale oorsprong legitimeren of andere activiteiten financieren;
• Derdenbetalingen: dit zijn betalingen die door een derde worden gedaan namens of voor rekening van een betaler en ten gunste van een begunstigde;
• Gebruik van slapende bedrijven: hierbij zijn experts betrokken die hun eigen infrastructuren gebruiken om activiteiten van criminelen een schijn van legitimiteit te geven. Dit omvat een netwerk van bedrijven, verschillende bankrekeningen en talloze stromannen/muilezels op internationaal niveau. Dit maakt hun operaties verborgen.

De betrokkenheid van professionele witwasexperts kan beperkt blijven tot het aanbieden van bepaalde diensten of een advies geven. Volgens de CFI kan dit zijn: begeleiding of oprichting van een bedrijf, opstellen van een financieel plan, betaling van opstartkosten, inschrijving bij de Kruispuntbank van Ondernemingen en de btw-administratie, voorbereiding van balansen, loonfiches en btw-aangiften of het verstrekken van een maatschappelijke zetel, lokalen of een commercieel – administratief- of postadres.

De grootste moeilijkheid die de CFI – maar ook de onderzoekers – ondervinden is het koppelen van de personen die bij deze witwasoperaties betrokken zijn aan de onderliggende misdrijven (bijvoorbeeld drughandel). Daar zijn verschillende redenen voor: het gebruik van contanten, het internationale karakter van de operaties en het aantal bedrijven dat wordt gebruikt om de financiële geldstromen te verbergen. Om al deze redenen is het moeilijk om de exacte oorsprong van het geld of de bezittingen te bepalen.

Tot slot is er nog een factor die het onderzoek kan bemoeilijken: het feit dat er soms een beroep gedaan wordt op zogenaamde "ondergrondse banken”. Dit is een clandestien banksysteem dat parallel functioneert aan het legale financiële systeem. Hierdoor kunnen grote hoeveelheden geld internationaal worden weggesluisd. Dit systeem wordt ook wel hawala genoemd, vernoemd naar het Arabische woord.

Claude BOTTAMEDI
Korpschef van een lokale politiezone o.r.

Bron:
Activiteitenverslag 2023, CTIF-CFI, op: https://www.ctif-cfi.be/images/documents/Dutch/Jaarverslagen/JV2023_NL.pdf