Psychologische ondersteuning na een ongeval op de weg

Na een verkeersongeval blijf je niet alleen achter met fysieke letsels. De psychologische gevolgen ervan worden vaak onderschat maar kunnen even verwoestend zijn.

Directe impact  
Een ongeval op de weg kan directe, hevige emotionele reacties veroorzaken bij het slachtoffer. Vlak na een ongeval zijn slachtoffers vaak in shock en ervaren zij angst en verwarring. Dit zijn normale, natuurlijke reacties op het ervaren trauma. Slachtoffers kunnen zich gedesoriënteerd, angstig of zelfs verlamd van angst voelen. 

De naasten en hulpverleners spelen een cruciale rol bij de eerste emotionele hulp. Hun geruststellende aanwezigheid kan de slachtoffers kalmeren en hun emotionele toestand stabiliseren. Het is erg belangrijk dat er zonder te oordelen naar hen geluisterd wordt en dat ze zich veilig voelen om hun gevoelens te uiten. 

Na een ongeval is het uiterst belangrijk om niet enkel de fysieke maar ook de psychische toestand van het slachtoffer te evalueren. Psychologische ondersteuning kan bestaan uit een debriefingsessie om het slachtoffer te helpen bij de verwerking van het gebeuren met als doel het voorkomen van psychische problemen op langere termijn.

Het overwinnen van posttraumatische stress en angststoornissen 
Posttraumatische stress
uit zich in flashbacks, nachtmerries, overdreven voorzichtigheid en het vermijden van situaties die aan het ongeval herinneren. Slachtoffers ervaren ook gevoelens van emotionele onthechting of wanhoop.
De behandeling ervan bestaat vaak uit een cognitieve gedragstherapie (CGT) die het slachtoffer helpt de gedachten en gedragingen in verband met het trauma te veranderen. Andere benaderingen zoals langdurige blootstellingstherapie en "eye movement desensitisation and reprocessing" (EMDR) kunnen ook doeltreffend werken.

Angstaanvallen beheersen 
Angstaanvallen zijn plotselinge opstoten van intense angst die gepaard kunnen gaan met snelle of onregelmatige hartslag, overvloedig transpireren, ademhalingsmoeilijkheden of een gevoel van verstikking, pijn in de borstkas of het gevoel de controle te verliezen, gek te worden of te sterven.
Het is dan nuttig om relaxatietechnieken zoals meditatie en diepe ademhaling aan te leren. Het identificeren van de uitlokkende factoren en het ontwikkelen van vermijdings- of copingstrategieën helpt ook om de impact van de symptomen te verminderen. 

Tekenen van depressie
kunnen zijn: aanhoudend verdriet, verlies van interesse in dagelijkse activiteiten, veranderingen in eetlust of slaappatronen en wanhoopsgedachten. Deze symptomen worden verergerd door fysieke pijn of verlies van autonomie als gevolg van verwondingen opgelopen tijdens het ongeval.

Depressie en stemmingsstoornissen kunnen alle aspecten van iemands leven beïnvloeden, inclusief zijn persoonlijke relaties en zijn vermogen om dagelijks te functioneren. Slachtoffers voelen zich dan geïsoleerd en niet begrepen door hun omgeving, wat hun toestand nog kan verslechteren.
De behandeling van een posttraumatische depressie kan bestaan uit een individuele, een groeps- of familietherapie gepaard gaand met antidepressiva indien nodig. De psychologische ondersteuning is cruciaal voor de slachtoffers om hun emotioneel evenwicht terug te vinden en hun leven opnieuw op te bouwen. Ook steungroepen kunnen ruimte bieden voor uitwisseling en wederzijds begrip.

De psychologische gevolgen van een verkeersongeval zijn ernstig en blijvend. Het is heel belangrijk om de symptomen gelinkt aan posttraumatische stress, depressie en angst te herkennen en hierop snel een gepaste ondersteuning te bieden. Een vroege diagnose en een aangepaste behandeling kunnen de levenskwaliteit van het slachtoffer aanzienlijk verbeteren en helpen om obstakels te overwinnen.

Eerder verschenen artikel: Weer achter het stuur na een ongeval

Mélanie SAEREMANS
Psycholoog Psychotherapeut