Ouderen en rijvaardigheid: hoe pak je dat aan?

Sommige senioren blijven rijden terwijl ze het op de weg eigenlijk lastig krijgen. Maar met de auto blijven rijden betekent voor de meesten onder hen ook autonomie en mobiliteit. Hoe kan je als naaste mogelijke problemen ontdekken en tactvol en doeltreffend reageren?

Goed en veilig rijden vereist uitstekende mentale, visuele, auditieve en motorische vaardigheden: zowel het zicht als het gehoor of de reflexen worden tijdens het rijden voortdurend op de proef gesteld. Het is inderdaad essentieel om op gebeurtenissen te kunnen anticiperen en correct te reageren en elk van deze vermogens draagt daartoe bij.
Met de jaren verminderen de fysieke mogelijkheden en de alertheid merkbaar en voelt men zich minder op zijn gemak. Deze evolutie is erg afhankelijk van ieders persoonlijkheid.  De mensen om hen heen moeten waakzaam blijven en ervoor zorgen dat hun oudere familieleden geen gevaar vormen op de weg, noch voor zichzelf, noch voor andere weggebruikers. 

Indien de naasten bijzonder aandachtig zijn, zullen zij gealarmeerd worden door:
•  Regelmatig nieuwe blutsen of krassen op de carrosserie.
•  Aarzelingen, vooral bij het inhalen, in bochten naar links of wanneer er voorrang moet verleend worden.
•  Het traag of niet meer in het midden van de rijstrook rijden.
•  De vrees om vooral ‘s nachts en in de stad bij druk verkeer te rijden.
•  De reactie van andere personen die aarzelen om bij de bejaarde persoon in kwestie in de auto te stappen.

Hoe reageren?
De omgeving heeft zeker de verantwoordelijkheid om er over te waken dat de bejaarde persoon geen gevaar wordt in het verkeer. Maar het is niet evident om het onderwerp met de betrokkene aan te kaarten. Directe confrontatie werkt daarenboven dikwijls averechts. Algemene vragen stellen in de zin van "Hoe gaat het met het autorijden?", of voorstellen om een medische check-up te laten uitvoeren zal beter werken en is meer diplomatisch.

Vervolgens komt het er op aan om aan een alternatief te denken
• Ofwel is de uitslag positief en kan de senior zonder risico’s blijven rijden, zonder twijfel mits enkele voorzorgsmaatregelen (zoals zichzelf bijscholen). 
• Ofwel is betrokkene niet meer rijgeschikt, wat de omgeving er zal toe dwingen om gepaste maatregelen te nemen. Deze zullen een enigszins dwingend karakter hebben (overredingskracht of verbod) maar de naasten zouden de bejaarde persoon eveneens moeten kunnen verzekeren dat die zijn of haar autonomie kan bewaren zodat hij of zij zich niet geïsoleerd voelt. 

De huisarts is de eerste schakel in de beoordeling van iemands rijgeschiktheid. Hij moet zijn patiënt op de hoogte brengen van elke aandoening of afwijking die zijn veiligheid en die van andere weggebruikers in gevaar kan brengen wanneer hij een voertuig bestuurt. Als hij het nodig acht zal hij de patiënt doorverwijzen naar een erkend centrum om zijn rijgeschiktheid te beoordelen (CARA). Sommige verzekeraars doen soms hetzelfde voordat ze een senior herverzekeren.

Wat doen om lang veilig te rijden?
-  Regelmatig rijden en afwisselende trajecten afleggen om gewoon te blijven aan het rijden en het verkeer.
-  De verplaatsingen aanpassen (uren en trajecten) om druk verkeer, stresserende situaties of ingewikkelde verkeerssituaties te vermijden.
-  Altijd zeer waakzaam zijn. Vermoeidheid, stress of het monotone van een vaak afgelegd traject kunnen risico’s inhouden.
-  Regelmatig het advies van een dokter vragen, vooral wat het zicht betreft en altijd in geval van geneesmiddelengebruik.
-  Een voertuig kiezen dat beschikt over aangepaste uitrustingen zoals een automatische versnellingsbak.
-  Op de hoogte blijven van de elementaire verkeersregels en de aanpassingen van de wegcode en indien nodig, bijscholen met een rijinstructeur.

Christian ARNOULD
Hoofdcommissaris or
Commissaris Olivier QUISQUATER
Federale Wegpolitie