De enorme omvang van cocaïnehandel laat ons soms andere belangrijke markten die verband houden met georganiseerde misdaad, zoals amfetaminen, vergeten. Wat weten we over productie, handel en consumptie van deze laatste?
Wat zijn amfetaminen?
Amfetaminen werden tot de jaren 1970 op de markt gebracht voor medische doeleinden (bijv. Als antidepressivum), maar de schadelijke effecten van amfetaminen overtuigden de autoriteiten om het gebruik ervan te beperken. Op zeer zeldzame uitzonderingen na (vb. Dextroamfetamine) worden amfetaminen in clandestiene laboratoria gemaakt en geclassificeerd als illegale drugs. Ze worden gebruikt om producten te maken die bestaan uit poeders of pasta's, vaak gemengd met andere ingrediënten zoals lactose of dextrose, of zelfs pillen die soms soortgelijke logo's dragen, zoals het geval is bij ecstasy of Captagon.
Hun slangnamen zijn: speed, bennies, glass, cristal, crank en uppers.
Het betreft hier vaak metamfetamine. Deze maakt deel uit van de amfetaminefamilie en heeft een vergelijkbare chemische structuur.
Consumptie
Uit een zelfgerapporteerd misdaadonderzoek blijkt dat in 2021 wereldwijd bijna 36 miljoen mensen - waarvan 1,3 miljoen in de EU - amfetamine of metamfetamine gebruikten. Het kan worden gesnoven, ingenomen of, wat zeldzamer is, na oplossen worden ingespoten.
Deze drugs worden vooral gebruikt om wakker te blijven en meer energie te hebben en zijn vooral populair bij chauffeurs, atleten, studenten en andere mensen die hun prestaties willen verbeteren. Anderen gebruiken ze als eetlustremmer.
In België gebruikt 22% van de gebruikers ze dagelijks, 31% wekelijks en 47% maandelijks. Mensen ouder dan 40 zijn de meest regelmatige gebruikers. Zij zijn goed voor de helft van de dagelijkse gebruikers, tegenover 22% van de dertigers.
Het risico op verslaving is reëel, ook al is het niet systematisch. Het hangt af van een aantal factoren, waaronder het type product, de gebruiksfrequentie en individuele kenmerken. Er moet ook worden opgemerkt dat dit risico toeneemt voor gebruikers die ook andere drugs gebruiken zoals cannabis of benzodiazepinen om te ontspannen en te slapen.
Wat zijn de gevolgen en risico's?
Amfetaminen zijn psychoactieve stoffen. Ze werken stimulerend, versnellen de activiteit van het centrale zenuwstelsel en stimuleren de gebruiker lichamelijk en intellectueel, waardoor een gevoel van macht en ongevoeligheid voor vermoeidheid of honger ontstaat. Deze kan zelfs een intense euforie voelen, een rush (of flash).
Natuurlijk is dit niet zonder gevaar en ongewenste effecten. Gebruikers kunnen bijvoorbeeld een versnelde hartslag, braken of pijn op de borst ervaren. Daarnaast leidt het regelmatig tot hallucinaties, agressie en geweld (vooral in het geval van metamfetamine) of zelfs overlijden aan een hartstilstand als gevolg van een overdosis.
Bij langdurige gebruikers zijn ook cognitieve problemen en neurologische en psychiatrische stoornissen waargenomen.
Ook moet worden opgemerkt dat de gevolgen van metamfetamine veel ernstiger zijn dan die van amfetamine.
Deze effecten variëren echter afhankelijk van een aantal factoren, waaronder de persoonlijke kenmerken van de gebruiker en de manier waarop de drug wordt ingenomen.
Omvang van de markt
In de EU wordt de gemiddelde jaarlijkse waarde van de detailhandel voor amfetamine geschat op 1,1 miljard euro. Dit komt naar schatting overeen met ongeveer 90 ton amfetamine en metamfetamine. Vooral de metamfetaminemarkt floreert.
Op basis van inbeslagnames kan worden aangenomen dat deze drug vooral aanwezig is op markten in het Nabije en Midden-Oosten, waar het wordt verkocht in de vorm van captagon tabletten, en in Europa, waar het vooral wordt gebruikt in poeder- of pastavorm.
Productie
Uit onderzoek blijkt dat de productie geconcentreerd is in België en Nederland in illegale laboratoria waar ook andere drugs worden gemaakt. In veel mindere mate zijn er ook productielocaties ontdekt in Duitsland, Polen en Bulgarije. Om de risico's te beperken zijn deze installaties verborgen in boerderijen of opslagplaatsen ver van de grote steden.
Vooral parallelle criminele organisaties bieden logistieke ondersteuning door chemische producten en apparatuur te leveren.
De ecologische gevaren van de bereiding van deze producten is ook groot door de grote hoeveelheden chemisch afval.
Illegale handel
Volgens de deskundigen vertoont deze handel binnen de EU een complex en dynamisch beeld, waarbij veel criminele groepen en individuen betrokken zijn. De handel vindt voornamelijk plaats over land en via de post, voornamelijk vanuit België en Nederland. De daders werken samen met andere dealers over de hele wereld.
In de EU wordt gemiddeld 4 tot 6 ton producten in beslag genomen. Maar er zijn ook twee grote inbeslagnames geweest van captagon met bestemming het Arabische schiereiland. In 2019 werd in Griekenland 9,6 ton in beslag genomen en in 2020, 14,2 ton in Italië.
Het relatieve succes van amfetaminen is ongetwijfeld te danken aan hun lage kostprijs en hoge zuiverheidsgraad, wat kan worden verklaard door de omvang en de controle van de productie.
De experts zijn van mening dat er nog steeds hiaten zijn in onze kennis van deze handel en dat er een grote behoefte is aan inlichtingen.
Lees ook: De risico’s van het gebruik van metamfetamine in Europa
Claude BOTTAMEDI
Korpschef van een politiezone o.r.
Bronnen:
Het gebruik van drugs in België. De voornaamste resultaten uit Drug Vibes – De Belgische drugsbevraging, Sciensano – 2022 Editie, op :
https://www.sciensano.be/sites/default/files/2022_drug_vibes_report_nl.pdf
EU Drug Market: Amphetamine – In-depth analysis, European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction, op:
https://www.emcdda.europa.eu/publications/eu-drug-markets/amphetamine_en
NL 
FR 