NL 
FR 
Voor het uitvoeren van werken op de openbare weg moet de verantwoordelijke toestemming krijgen om de weg te gebruiken en een bewegwijzeringsplan indienen bij de bevoegde instanties.
Wie moet de werf signaleren?
Dit artikel heeft geen betrekking op het inrichten van een bouwwerf door een exploitant van een kabel- of pijpleidingnetwerk. Dat valt onder regionale wetgeving die voorziet in een reeks vergunnings- en coördinatieprocedures (1). We behandelen hier ook geen obstakels (containers of gereserveerde ruimte voor verhuizingen) die op de openbare weg geplaatst worden. Dit staat in het vorige artikel.
Het gaat hier dus om de regels voor verkeerstekens op bouwwerven die voor iedereen gelden, los van de procedures die vooraf gevolgd moeten worden bij het inrichten van een bouwwerf op de openbare weg.
Artikel 78.1 van de Wegcode bevat een vrij eenvoudige regel: de bewegwijzering voor bouwwerven op de openbare weg valt onder de verantwoordelijkheid van degene die de werken uitvoert. Meestal is dit een aannemer. Die mag de borden natuurlijk niet willekeurig en zonder toestemming plaatsen, aangezien de wegcode ook bepaalt dat voor het plaatsen van bepaalde borden en wegmarkeringen toestemming vereist is.
De borden waarvoor een vergunning vereist is, zijn:
- Voorrangsborden;
- Verbodsborden;
- Gebodsborden;
- Borden voor stilstaan en parkeren;
- Voorlopige Overlangse markeringen die de rijstroken aanduiden
Wanneer deze op een autosnelweg moeten worden geplaatst moet de minister die verantwoordelijk is voor het beheer van deze wegen een vergunning afgeven. Op alle andere openbare wegen is de burgemeester van de bij de bouwwerf betrokken gemeente verantwoordelijk voor het verlenen van toestemming voor het plaatsen van de borden. De vergunning bepaalt welke verkeersborden in elk geval gebruikt moeten worden en kan zelfs voorzien in aanvullende maatregelen als de veiligheid dit vereist.
Tot slot bepaalt de Wegcode dat verkeersborden na voltooiing van de werken altijd verwijderd moeten worden door degene die ze heeft uitgevoerd.
En de regionalisatie?
Ook na de zesde staatshervorming blijft de Wegcode een federale bevoegdheid, maar sommige voorschriften werden geregionaliseerd. Dit gezegd zijnde blijven, ondanks deze regionalisering, de hierboven beschreven regels over het algemeen zeer vergelijkbaar.
In Vlaanderen en Brussel zijn de Wegcode en het Ministerieel Besluit van 7 mei 1999 nog steeds van toepassing op de signalisatie van werven op de openbare weg. Naast de wegcode geeft het ministerieel besluit van 7 mei 1999 over de signalering van bouwwerven en obstakels op de openbare weg verdere details en categoriseert de borden die voor elk type bouwwerf vereist zijn.
In het Waals Gewest wordt de signalisatie op bouwwerven nu geregeld door een decreet - en niet langer door de Wegcode - en door een besluit van de Waalse regering - en niet langer door het bovengenoemde ministeriële besluit.
De verantwoordelijkheden bij een ongeval
Voor de overgrote meerderheid van de aanvraagdossiers voor bouwwerven moet een bewegwijzeringsplan worden ingediend ter goedkeuring door de politie. De wegbeheerder geeft dan een vergunning (of overeenkomst, afhankelijk van het type bouwwerf) af om de werken uit te voeren. Dit ontslaat de aanvrager niet van de verplichting om ook een vergunning voor het in gebruik nemen van de openbare weg te verkrijgen, afgegeven door de lokale overheid (ook onderworpen aan goedkeuring door de politie).
Het belangrijkste doel van de regelgeving voor bewegwijzering bij wegwerkzaamheden is overlast voor weggebruikers en omwonenden te voorkomen of in ieder geval de overlast zo veel mogelijk te beperken, zodat het verkeer veilig kan doorstromen.
De veiligheid van werknemers op werven is ook een probleem. Volgens het Instituut Vias vertragen bijna 2 op 3 Belgen niet in een bouwzone. Elk jaar worden er bijna 800 ongevallen geregistreerd in de buurt van wegenwerken (2). Bijna de helft van deze verkeersongevallen gebeurt in een stedelijke bouwzone. Wegenwerken zijn dus risicogebieden voor ongevallen. Dit is zeker het geval wanneer de werf niet is goed aangekondigd of bewegwijzerd.
Vergeet niet dat degene die de werken uitvoert aansprakelijk zal worden gesteld als het gebrek aan adequate bewegwijzering de oorzaak is van een ongeval. Gebrekkige bewegwijzering is niet alleen een gevaar voor weggebruikers, maar ook voor de werknemers die op of nabij deze locaties werken.
Vorig artikel: Moet ik een container op de openbare weg signaleren?
Adelaïde BOUCHEZ en Ambre VASSART, Juristen
Roland POTOMS, Eerste hoofdinspecteur van politie o.r.
Olivier MOCKEL, Juriste, preventieadviseur Niv. 1, Ethias
(1) Zie voor Brussel en Wallonië bij voorbeeld
(2) https://www.vias.be/nl/newsroom/minder-verkeersslachtoffers-actie-nu/
Bronnen:
Wegcode: https://www.wegcode.be/nl/regelgeving/1975120109~hra8v386pu
Ministerieel besluit van 11 oktober 1976 houdende de minimum afmetingen en de bijzondere plaatsingsvoorwaarden van de verkeerstekens voor de drie gewesten: https://www.wegcode.be/nl/regelgeving/1976101105~j6siwtihko